Gốm Lái Thiêu - Huỳnh Ngọc Trảng

Sách là kết quả cộng tác của nhà nghiên cứu Huỳnh Ngọc Trảng (chủ biên) với các cộng sự - những nhà nghiên cứu, sưu tầm cổ vật - cùng tham gia biên soạn.

Gốm Lái Thiêu là cuốn thứ 3 trong bộ sách gốm Nam Bộ (Gốm Cây Mai: Đề Ngạn - Sài Gòn xưa ra mắt tháng 3/2020 và Gốm Sài Gòn ra mắt tháng 10/2020).

Cuốn sách cung cấp những tư liệu, câu chuyện, thông tin phong phú về nguồn gốc xuất xứ, kỹ thuật chế tác, mỹ thuật của gốm Lái Thiêu - một dòng gốm lừng danh Nam Bộ ở thế kỷ 20.

Trong hơn 300 năm lịch sử, vùng đất Nam Bộ đã xuất hiện bốn dòng sản phẩm gốm chính yếu: Gốm Cây Mai ở Đề Ngạn/Sài Gòn xưa, gốm Sài Gòn ở khu vực Sài Gòn - Chợ Lớn, gốm Lái Thiêu ở Thủ Dầu Một (nay là tỉnh Bình Dương) và gốm Biên Hòa do trường Mỹ nghệ Biên Hòa tạo tác.

Trong đó gốm Lái Thiêu là dòng gốm gia dụng với nhiều sản phẩm và chủng loại đã đáp ứng cho phần lớn nhu cầu thiết thực của đông đảo công chúng, không chỉ ở Nam Bộ mà còn cả Trung Bộ và Campuchia.

Gốm Lái Thiêu là tên gọi chung các sản phẩm gốm khác nhau được sản xuất từ khu vực Tân Khánh, Bà Lụa, Hưng Định và Lái Thiêu. Sở dĩ chúng được gọi chung là gốm Lái Thiêu bởi phần lớn sản phẩm từ bốn làng nghề nói trên đều được chuyên chở về bán ở Lái Thiêu, đầu mối giao thương thuận lợi cả thủy bộ và tàu hỏa.

Từ những cứ liệu như địa bạ, gia phả, các di tích lịch sử, tài liệu Hán Nôm, văn học dân gian kết hợp kiến thức về địa lý, các tác giả sách không chỉ giúp người đọc hình dung rõ vùng Lái Thiêu - Thủ Dầu Một từ khi hình thành cho đến nay, mà còn phân tích những lợi thế cho sự phát triển lâu dài của vùng đất này.

Các tác giả cũng khai thác triệt để các tư liệu cũ, nhất là tiếng Pháp, phân tích những số liệu thống kê, tư liệu khảo sát để tìm hiểu truyền thống nghề gốm sứ ở Lái Thiêu - tồn tại hơn 150 năm và phát triển mạnh mẽ về số lượng cơ sở sản xuất, chủng loại sản phẩm và kỹ thuật chế tác…

Nhóm tác giả còn chỉ ra từng loại sản phẩm và các trường phái của gốm Lái Thiêu với ba dòng chính: Quảng Đông, Phước Kiến và Triều Châu - gọi theo thông tục là gốm Quảng, gốm Phước Kiến và gốm Tiều. Ngoài ra còn có gốm Chú Tía Bà Lụa, gốm Đào Xương, gốm Vinh Phá